Saturday, March 9, 2013

Haberi olan herkesin merakla beklediği  CERN de yapılan deneylerden en büyüğü CMS deneyinde  Tek JET ile Karanlık madde ve Yeni Boyut araştırmaları son alınan veriler (19.5  1/fb ) ile tamamlandı.

Sonuç olarak şu anda karanlık madde olduğuna inandığımız yada  yeni boyut olması gerekliliğini ortaya koyacak hiç bir bulguya rastlanamadı. 

Söylemesi çok kolay görünsede araştırmanın sadece veri analizi 10 kişilik bir grup ve önceki tecrübeler (hazır yazılım ve dökümanlar) ile 1 yıldan fazla sürdü.

Şimdi isterseniz biraz analizin detaylarından bahsedeyim ve neden bu kadar önemli bir analiz olduğu üzerinde durayım.

İlk olarak yazıda çok kez karşılacağınız JET  lafının uçaklarla hiç bir alakası olmadığını söyleyerek başlamak istiyorum. Yüksek enerji fiziğinde JET, hızlanarak çarpışan elektron yada proton demetlerinin çarpışma sonucu oluşturduğu parçacık gruplarına verilen isimdir. Bu gruplar değişik algoritmalara göre değişebilir ama temel olarak bütün algoritmaların amacı  parçacıkları gruplayıp analiz yapmayı kolaylaştıracak temiz veriler oluşturmaktır.

JET'in yüksek enerji fiziğinden önemi şüphesiz tartışılmaz ama bunu kısaca özetlemek gerekirse JET olmadan  yapılacak araştırmalar samanlıkta iğne aramak kadar zor olacaktır belkide daha zor.

Neyse  gelelim Tek Jet araştırmalarına, tek-Jet araştırmaları teorik olarak çarpışan iki parçacığın oluşturduğu tek bir parçacık grubu ile bunu enerji olarak dengeleyen karanlık madde yada varlığını henüz kanıtlayamadığımız ekstra boyutlara kaçan parçacık ile özetlenebilir. Fakat her şey teorik düşünülen kadar kolay deneye dönüştürülemediği için  tek jet gözlemlemek çok kolay olmamaktadır.

Öncelikle parçacıkları kafa kafaya çarpıştırmak çok kolay bir iş değil  hele ki bu elektron yada proton olunca   çok daha zor o yüzden bu iş milyonlarca parçacık içeren demetler halinde yapıp içlerinden çarpışabilme ihtimali olanlar üzerinde düşünülüyor. Bu demetler çarpışınca  ayrıca  çarpışmadan önce  vaya sonra  radyasyon yayabiliyor bu yüzden bu radyasyonun oluşturduğu yeni parçacık grupları JET ailemize katılabiliyor. Sonuç olarak Tek JET araştırmalarında  100% tek JET gözlemeyi bekleyemeyiz. Şekil-1 de  son alınan deneyde  gözlemlenen JET  sayısı olay sayısı ile ilişkilendirilerek verilmiştir
Şekil-1

Siyah iri noktalar CMS deneyinden alınan gerçek veriler, diger reklerdeki veriler ise gözlemeyi beklediğimiz bildiğimiz fizik olaylarıdır. Görüldüğü gibi deneyden alınan veriler ile gözlemeyi beklediğimiz veriler bire bir uyum içindedir. Buda bize   ortada yeni bir fizik olayının olmadığını hızlıca söyleyebilir. Tabiki bu kadar kolay değil ama bu düşünce çok ta yanlış değiltir  çünkü  eğer bilmediğimiz bir fizik olayı gözlemleseydik  yani  karanlık madde yada  eksta boyut  o zaman beklediğimiz olay ile gözlemlediğimiz olay arasında bir uyumsuzluk olacaktı çünkü bildiğimiz fizik içinde karanlık madde yada ekstra boyut yok.

Neyse  ben lafı daha fazla uzatmayıp  sizlere son alınan bir kaç tek jet olayı gösterip blog'umun bu bölümüne son vereyim.